Sosyal medyadaki Küba dezenformasyonuna rakamlarla yanıt! Küba sağlıkta en başarılı ülke
Küba tam +51’lik puanıyla sağlıkta en başarılı ülke. Dünyada başka hiçbir ülkenin başarı puanı bu kadar yüksek değil. Küba gelirde çok gerilerde olmakla (91.) birlikte, sağlıkta 29. sırada yer alıyor.
Buna karşılık Kanada, Danimarka, Türkiye, ABD gelirlerine göre sağlıkta başarısızlar, aslında ellerindeki kaynakla daha yüksek bir sırada olmaları beklenirdi.”
soL’un haberi;
Sosyal medyada Küba’nın sağlıktaki başarılarına çamur atan yazılar dolanıyor. Ne zaman, nerede çekildiği belli olmayan ve Küba hastanelerini resmettiği iddia edilen fotoğraflarla Küba’nın sağlıkta aslında ne kadar geri kalmış bir ülke olduğu kanıtlanmaya çalışılıyor.
Sağlıktaki başarı nasıl değerlendirilir?
Ülkelerin sağlıktaki başarı kriteri büyük ve şaşaalı hastaneleri değildir. Hatta ne kadar çocuğu aşıladığı bile değildir. Dikkat edilmesi gerekenler halk sağlığının düzeyini ölçen sonuç göstergeleridir.
Ancak Küba tedavi hizmetlerinde, ilaç araştırma ve geliştirmede, biyolojik ürünlerde, kanser tedavisinde de son derece başarılı. Son bir sene içinde diyabetik ayak, Alzheimer, akciğer kanseri, cilt kanseri tedavileri için geliştirdiği ilaçlar biliniyor ve bu ilaçlar şimdi dünyanın pek çok başka ülkesinde de kullanılıyor.
Gelelim esas konuya.
Ülkelerin sağlıktaki başarısını değerlendirmek için iki temel gösterge kullanılır: Bebek ölüm hızı (BÖH) ve yaşam umudu (YU). BÖH ne kadar düşükse, YU ne kadar yüksekse ülke sağlıkta o kadar başarılıdır. Bu ikisinden daha değerlisi, kimi teknik nedenlerle, BÖH’dır.
Sağlıktaki başarı ülkenin sosyoekonomik bakımdan da başarılı olduğunun kesin göstergedir. Çünkü halkın sağlığını eğitim, kişi başı gelir, gelir dağılımı, çevresel riskler, sosyokültürel yapı gibi temel değişkenler belirler. Bu değişkenlerin olumlu hali sağlığı da geliştirir. Şüphesiz tabi ki bir de sağlık hizmetlerinin durumu. Sağlık hizmetine ulaşım kolaysa, hizmet parasızsa, koruyucu sağlık hizmetleri gelişkinse ülkenin sağlıktaki başarı düzeyi artar.
Ama sağlıktaki başarıyı niceliksel olarak değerlendirmede kullanılan esas yöntem ülkenin kişi başı gelirdeki sırası ile BÖH’ndaki sırası arasındaki farka bakmaktır. Başarılı ülkelerin BÖH’ndaki konumları, gelirdeki konumlarına göre daha yukarıdadır. Sağlıktaki başarı arttıkça bu fark da artar. Yani düşük gelirleriyle BÖH’nı düşürmeyi başarmış ülkeler sağlıkta daha başarılıdır.
Bunlar, bu konularda konuşmaya, yazmaya cesaret edenlerin bilmeleri, en azından öğrenmeye niyet etmeleri gereken asgari teknik bilgiler.
Şimdi bu çerçeveyle somut duruma bakabiliriz.
Ülkelerin sağlıktaki durumu
Küba’yı sağlıkta başarılı olduğu bilinen kimi Avrupa ülkeleri ve yüksek gelirli ülkelerle karşılaştıralım. Böylece herhangi bir “torpil”den kaçınmış oluruz. Analize bir de Türkiye’yi ekleyelim. En sonunda da Küba’nın coğrafi olarak içinde yer aldığı Latin Amerika ülkelerinin durumunu verelim. Aşağıdaki tablo UNICEF’in 2016 raporundan oluşturuldu.
Yukarıdaki tablonun sonucu çok net: Küba tam +51’lik puanıyla sağlıkta en başarılı ülke. Dünyada başka hiçbir ülkenin başarı puanı bu kadar yüksek değil. Küba gelirde çok gerilerde olmakla (91.) birlikte, sağlıkta 29. sırada yer alıyor. Buna karşılık Kanada, Danimarka, Türkiye, ABD gelirlerine göre sağlıkta başarısızlar, aslında ellerindeki kaynakla daha yüksek bir sırada olmaları beklenirdi. Örneğin 51630 Dolarlık geliriyle Kanada BÖH’nı binde 3’e düşürebilir. Çünkü Almanya bunu daha düşük geliriyle başarmış.
Küba’nın geliri Sırbistan dışındaki bütün Avrupa ülkelerinden ve bütün yüksek gelirli ülkelerden düşük olmakla birlikte BÖH bakımından Letonya, Yeni Zelanda, Romanya, Slovakya, Rusya, Sırbistan, Türkiye ve ABD’den daya iyi durumda. Küba’nın BÖH İngiltere, İspanya, Yunanistan, Kanada ile eşit.
Küba’nın yaşam umudu Danimarka, Letonya ile eşit ve ABD, Türkiye, Sırbistan, Slovakya, Romanya, Macaristan’dan daha uzun.
Küba Latin Amerika ülkelerinden ise açık ara önde.
Küba 1959 yılından beri ABD’nin siyasi, askeri ve ekonomik ablukasına muhatap durumda yaşıyor. En kritik malları uluslar arası piyasadan bulması bile olanaksız olabiliyor. Petrol bunların başında geliyor. Zira ambargo diğer ülkeleri de Küba ile ticaret konusunda sınırlıyor.
Dolayısıyla Küba’nın sağlıktaki bu başarısı son derece kıymetli. Çünkü Küba sağlık hizmeti sunmakta gerekli malzemeleri ve cihazları tedarik etmekte yine ambargo nedeniyle sık sık çok ciddi sıkıntılar yaşıyor.
Buna rağmen sağlık hizmetleri için ayırdığı kaynakları azaltmıyor, sağlık araştırmalarına öncelik veriyor ve koruyucu sağlık hizmetlerinin niteliğini kesinlikle düşürmüyor.
Bu yetersiz bilgili ve belki de ön yargılı/kötü niyetli yazarlara, bize Küba’nın sağlıktaki başarılarını yeniden hatırlatma olanağı verdikleri için teşekkür ederiz.
