Sigortasız çalışan 1 milyon kişi bankaya yatan maaşla yakalandı

İşçi maaşları bankalara yatınca kayıt dışı çalışan 1 milyon kişi devlete yakalandı. Çalışanlarının maaşlarını elden ödenmek yerine bankalara aktaran 60 bin patron da vergi ödemeye başladı.

Sigortasız çalışma işçilerin hem sağlığından hem de emekliliğinden çalıyor. İşçi ve işveren sadece maaş karşılığında anlaşıp sigorta primini göz ardı ediyor. Bu durumda hem ekonomi hem de çalışanın ailesi ciddi sorunlarla karşılaşıyor. Kayıt dışı çalışan kimselerin eğer yeşilkartı da yoksa eş ve çocuklarını tedavi ettirmek için cebinden para ödemek zorunda kalıyor. Firma ve çalışanları için prim ve vergi ödemeyen patronlar yüzünden Hazine’nin verdiği sosyal güvenlik açığı ise her geçen yıl katlanarak artıyor.

Bu duruma son vermek amacıyla başlatılan kayıt dışı istihdamla mücadele de alınan önlemler meyvelerini vermeye başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Alo 170 ‘kayıt dışı çalıştırılıyorum’ hattına gelen şikayetler çerçevesinde 290 bin kişiye yakın kişi sigortalı yapıldı. Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde kurulan Kayıt Dışı İstihdam ile Mücadele servisleri sigortasız çalıştırılan kişileri müfettişler yerinde tespit etti. İş yerlerine ziyaretler yapan müfettiş ve sosyal güvenlik denetmenleri günlük yıkanan çatal bıçak ve tabağa kadar her türlü ayrıntıyı dikkate aldı. Özellikle otel, restoran gibi hizmetler sektöründe yıkanan tabak ve bardak sayısına göre bulaşıkçı ile aşçı sayısını hatta garson sayısını tespit eden müfettişler, sigortasız çalıştırılanları yakalayıp kayda girdi.

Kayıt dışı çalışanları tespit amacıyla 3 yıl önce 15 ayrı kurum ve kuruluşla yürütülen koordinasyon da sigortasız çalışanları SGK sigorta havuzuna anında düşürdü. Sağlık İl Müdürlüklerince düzenlenen muayene listeleri SGK’ya gönderilmesiyle kayıt dışı çalışanlar sisteme girildi. Maliye Bakanlığı vergi dairelerince düzenlenen yoklama fişlerinin birer örneklerinin aylık periyotlarla Kurum’a bildirilmesi de sigortasız işçilerin tescilini kolaylaştırdı. Kimlik Bildirme Kanunu’na göre formların 2008 yılı Temmuz ayından itibaren SGK’ya gönderilmesi de kayıt dışında bulunan patronları ve işçileri kayda geçti. İmzalanan protokoller çerçevesinde kurumların bilgi paylaşımı sayesinde 3 yıl gibi bir sürede kayıtsız çalışan 1 milyon kişi sigortalı yapıldı. 60 bin iş yeri de vergi ödemeye başladı.

İşte patron ve işçinin ağzından kayıt dışı sebepleri

Öz İplik İş Sendikası’nın kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında hazırladığı tanım filmi de sorunun boyutunu ortaya koydu. Sendikanın kamerasına konuşan patron ve işçinin ağzından sigortasız çalışma ve çalıştırma gerekçeleri şöyle:

Bir işveren: “Sigortalı eleman çalıştırmak bizi yoruyor. Devletin vergileri çok ağır. Sigorta masrafı için bir işçiye 320 lira ödüyoruz. Kayıt dışı önlensin ama bizim de vergilerimizin indirilsin. Eğer ben ayda 100 lira sigorta verebilirsem 17 kişiye ödesem ayda 17 bin lira para ödemiş olurum. Yeni çıkan çalışma yasası bizim gibi küçük işletmeler için değil büyük işletme için büyük işletmede kayıt dışı çalışmaz. Küçük işletmede olur. Sigortalı olmak istiyorum diyor ben o zaman onu çalıştıramam çünkü yüküm çok ağırlaşıyor. Biz istemiyoruz ki insanlar zarar görsünler sıkıntıya düşsünler.”

Bir işçi: “Patron maaşın 1.200 ama sana sigorta yatırdım o yüzden 600 lira veriyor. Bu 600 lira ile evi mi geçindireceksin yol parasına mı bakacaksın. Kendi ihtiyaçlarını mı karşılayacaksın. Sigortanı yatırdık diyorlar 3 ay yatırmış 3 ay sonra çıktı göstermiş. Sonra bir daha girdi göstermiş yine yararlanamıyorsun. Devlet sağolsun bize yeşilkart verdi. Hastaneye gittiğimizde sıkıntı çekmiyoruz. Aslında ben istemedim patrondan sigortalı çalışmayı”