Leonardo’ya ölüm kralın kolları arasında (mı) geldi?

Clos Lucé-Amboise, 1519:

Paris’in 200 km güney batısında Clos-Lucé’nin çevresinde Amboise Toprağı’nda, o son ve doğal olmayan nisan ayazından sonra, tepelerde birden çiçekler açmıştı. Loire ırmağının kıyılarını, mügeler kaplamıştı benek benek. Mayısın ikinci günüydü, Fransa’ya bahar gelmişti.

Tavanı yaldızlı büyük odada, yüzü kül gibi olmuş, kıpırtısız yatan bir ihtiyar ölmek üzereydi; yaşamdan kopuş, uzun ve zorluydu .

Birden merdivenlerde bir ses yankılandı, ortalık hareketlendi.

-“Kral, kral geliyor”.

Yaşlı adam uykulu halinden sıyrılır gibi oldu, başına konmuş yastıklar üzerinde doğrulmaya çalışırken, birisi sırtına sırmalı bir giysi geçirdi. Kral, odadan içeri girdi; ilgiyle, koşar adımlarla yaşlı adamın yatağına yaklaştı. Yaşlı adam zorlukla konuşmaya çalıştı.

-“Çalışmalarım olması gereken kaliteye erişmediği için Tanrıyı ve insanlığı gücendirdim. İnsanları incittiğim, sanatımı gerektiği gibi icra etmediğim, eserlerimi beğenmeyip yarım bıraktığım, sahiplerine teslim etmediğim için Tanrı affetsin beni. ”

Kral, onu rahatlatmak için başını tutunca, acısı hafifledi sanki biraz. Tanrısal ruhu bundan daha huzurlu olamayacağı, daha büyük bir avuntuya kavuşamayacağını bildiğinden, kralının kolları arasında, 75 yaşında son nefesini verdi.

Leonardo’nun Fransa kralı François I’in kolları arasında ölümü efsanesini, en ünlüsü Ingres olmak üzere Fransız ressamlar gözler önüne böyle serer, böyle resmeder. Rönesans sanatçıları  üzerine en kapsamlı  kitabın yazarı Giorgio  Vasari,  1568’de tamamladığı Le vite dei piu eccellenti architetti, pittori,  e scultori italiani ( Ünlü İtalyan Ressam, Mimar ve Heykeltraşlarının Yaşamları) adlı yapıtında inceden inceye anlattığı adeta dokuduğu bir efsanedir bu konu çünkü.

Leonardo kralın kollarında ölmediyse, bunun tek bir nedeni vardı: François I, yaşlı dostunun içinde bulunduğu ağır koşullardan habersiz olduğundan, ikinci çocuğunun doğumunu kutlamak için Saint Germain La Haye’deydi. Aksi takdirde, bir evlat gibi, Leonardo’nun başucuna koşardı kuşkusuz ve efsane gerçeğe dönüşürdü.

Leonardo’yla ilgili hiçbir şey kesin değildir, her şey efsane oluşturmaya elverişlidir ama büyük deha zaten sıradan açıklamalara sığdırılamaz. Leonardo’nun evreninde herkes kendi düşüncesini arar. Leonardo’ya göreyse “iyi geçirilmiş yaşam, uzundur”.

Sevgi Gürtuna