ABD Başkanı Barack Obama’nın Senato’dan, 9 Eylül’de geçen “Terörizme Destek Verenlere Karşı Adalet” (Justice Against Sponsors of Terrorism Act – JASTA) yasasına koyduğu veto Kongre tarafından hükümsüz kılındı.

Söz konusu yasanın, 11 Eylül saldırılarının kurbanlarının Suudi yetkililere dava açmasına izin vereceği yönünde yorumlar yapılıyor.

Aslında yasa doğrudan Suudi Arabistan’dan söz etmiyor; ancak 11 Eylül mağdurlarının, ABD’de yoğun olarak saldırıların finansörü olmakla suçlanan Suudi Arabistan’a dava açmasının önündeki yasal engelleri kaldırıyor.

Hedefte Suudi Arabistan’ın olduğu söylense de Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri de yasaya sert tepki gösterdi. Türkiye’den de Dışişleri Bakanlığı’ndan 23 Eylül günü yapılan açıklamayla yasa “kaygı verici” değerlendirilmişti.

Kongre’nin koyduğu vetoyu hükümsüz kılmasını CNN televizyonunda yorumlayan Obama, üyelerin hata yaptığını söyledi.

Obama tasarının ABD-Suudi Arabistan ilişkilerini olumsuz etkileyeceğini, tasarıyla Afganistan ve Irak gibi yerlerde görev yapan ABD askerlerine karşı da davalar açılabileceğini belirtti.

“Tehlikeli bir emsal ve bazen neden zor olanı yapmanız gerektiğinin bir örneği. Ve açıkçası Kongre’nin zor olanı yapmasını dilerdim. Bir seçim öncesi 11 Eylül kurbanlarının ailelerine karşı oy verir görünmek zor bir iş. Ama aynı zamanda doğru olanı.”

Beyaz Saray Sözcüsü John Earnest de oylamanın “ABD Senatosu’nun on yıllardır yaptığı en utandırıcı şey” olduğunu söyledi.

CIA de yasaya karşı

Amerikan Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Başkanı John Brennan da oylamanın ulusal güvenliğe “ciddi etkileri” olacağını belirterek, “Potansiyel olumsuz tarafları fazla” dedi.

Senato’dan 97 oyla geçti

Tasarı, Obama’nın vetosuna karşın 100 üyeli Senato’dan 97, 450 üyeli Temsilciler Meclisi’nden de 348 oyla geçerek yasalaşmıştı.

ABD Kongresi çift meclisli yasama organı. ABD Temsilciler Meclisi ve ABD Senatosu olmak üzere iki ayrı meclisten oluşuyor. Kongre, 435 temsilci ve 100 senatör olmak üzere toplam 535 üyeden oluşuyor.

Obama’ya ilk veto

Böylece 2008’de ABD Başkanı seçilen ve Ocak ayında görevi bırakacak Obama’nın başkanlığı döneminde ilk kez veto hükümsüz kılınmış oldu.

Barack Obama başkanlığı süresince 12 yasa tasarısını veto etmiş ancak daha önce bu vetolardan hiçbiri hükümsüz kılınmamıştı.

Yasa ne getiriyor?

Yasayla, diğer ülkeleri Amerikan mahkemelerindeki davalardan koruyan 1976 tarihli yasada değişiklik yapıldı ve kurban yakınlarına 11 Eylül saldırılarında rol oynadığından şüphelenilen Suudi hükümeti yetkililerine dava açma hakkı verildi.

Destekçileri, tasarının sadece ABD topraklarındaki “terör eylemlerini” kapsadığına dikkat çekiyor.

Demokrat Senatör Chuck Summer, “Beyaz Saray ve hükümet, diplomatik değerlendirmelerle daha ilgili. Ancak biz aileler ve adaletle ilgileniyoruz” dedi.