Kamu Denetçiliği Kurumu, elektrik tüketicilerinden tahsil edilen Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) katkı payına ilişkin iptal ve iade talebini, kurumun ticari amaç gütmeyen programlar da yaptığına vurgu yaparak reddetti.

Bazı mahkeme kararları ise kayıp kaçak bedeli üzerinden alınan TRT payının tüketicilere iade edilmesi gerektiğine hükmediyor.

TRT giderlerinin karşılanması amacıyla, elektrik tüketicilerinden tahsil edilen katkı payının alınmasına rızası olmadığını belirten bir kişi, Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurdu. Başvurucu, söz konusu katkı payının iptalini ve iadesini talep etti.

Başvuruyu inceleyen Kamu Denetçiliği Kurumu, TRT’nin çok geniş ulusal ve uluslararası insan topluluklarına hitap eden yayınlar yaptığına dikkati çekti. Örnek gösterdiği bazı programlarda ticari amaç güdülmediğinin de altını çizen Kamu Denetçiliği Kurumu, nihai kullanıcıya gönderilen faturalarda aylık ne kadar TRT payı ödeneceğinin belirtildiği, bu şekilde de aleniyetin sağlandığına vurgu yaparak, idarenin işlemlerinde herhangi bir hukuka aykırılık tespit edilemediğine hükmedip başvuruyu reddetti.

Uluslararası uygulamalarda kamu yayıncılığının finansman modeli olarak genelde reklam dışında kanunla garanti altına alınmış modellerin benimsendiği ve uygulandığının tespit edildiğine değinen Kamu Denetçiliği Kurumu, kamu hizmeti yayıncılığının finansmanın hiçbir ülkede tek kaynağa dayandırılmadığını, çoğunlukla karma bir finansman modelinin uygulandığını belirtti.
Kamu yayıncılığı yapan kuruluşların, özel sektörden farklı olarak, ticari anlamda bir getirisi olmayan ancak toplumsal kültürün korunması ve oluşmasını amaçlayan yayınları da yaptığını ifade eden Kamu Denetçiliği Kurumu, TRT’de yayınlanan bazı programları örnek gösterdi.

Kamu Denetçiliği Kurumu, TRT 1 ekranlarında yayınlanan “Böyle Bitmesin” isimli dizinin, boşanma noktasına gelmiş çiftlere aile olmayı ve sevgiyi mizahi bir dille hatırlattığına işaret etti. Yine kanalın, mikrofonların kuzey Irak halkına uzatıldığı, oradaki kültürü, gelenekleri, yaşamı ve sanatı ekranlara getiren, yaşamın her alanından insanların konuk edildiği “Kuzey Güney Köprüsü” isimli programını da örnek gösteren Kamu Denetçiliği Kurumu, bazı programların kamu hizmeti sunduğunu kaydetti.

Kararda, “Bazı programların her birinin kamu hizmeti gördüğü, toplumsal hafıza için kültür sanat ve haber değeri taşıdığı, hem de ticari getirisinin bulunmadığı açıktır. Ayrıca TRT Çocuk kanalında çocukların psikolojik gelişimleri gözetilerek, TRT’nin bir anlamda yasal reklam gelirinden vazgeçerek bu kanalda reklam kuşağına yer vermemesi de çarpıcı bir durumdur.” ifadeleri yer aldı.

Kararda, TRT’nin Türkiye’nin ilk ve tek, aynı zamanda kamusal çoğunluk için kamu hizmeti yayıncılığı yapan kuruluşu olduğu vurgulanarak, şunlar kaydedildi:
“TRT’nin Anayasada yazılı kamusal görevini yerine getirmekle birlikte bilgilendirmeyi, eğitmeyi ve eğlendirmeyi amaç edinen yayınlar yaptığı, bu yönüyle nihai tüketiciye satılan enerji bedeli üzerinden, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu giderlerinin karşılanması amacı ile tahsil edilen TRT payının Anayasanın 73’üncü maddesi uyarınca kanun hükmüyle kamu yararı ve hizmet gereklerinin karşılanması amacıyla konulduğu, bu durumun aksinin başvurucu tarafından da iddia edilmediği, nihai kullanıcıya gönderilen faturalarda aylık ne kadar TRT payı ödeneceğinin belirtildiği, bu şekilde de aleniyetin sağlandığı bu itibarla idarenin işlemlerinde herhangi bir hukuka aykırılık tespit edilememiştir.”