Binlerce insanın hayatını kaybettiği 17 Ağustos 1999 depreminin de yer aldığı Kuzey Anadolu Fay Hattı’nı 1948’de keşfeden Türkiye’nin ilk jeoloğu Prof. Dr. İhsan Ketin, cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün yurt dışına eğitime gönderdiği gençlerden biri.
Türkiye’de modern jeolojinin kurucusu İhsan Ketin, hayattaki amacını “Milletin ve devletin desteğiyle aldığı yurt dışı eğitiminin hakkını ödemek” olarak açıklıyordu. Yurt dışında aldığı birçok ödüle rağmen Türkiye’de beklediği saygıyı göremeyen İhsan Ketin, 17 Ağustos Gölcük depremiyle ancak Türkiye’de gündem olabildi.
İhsan Ketin yaşamının 55 yılını doğada, dağlarda, yağmur çamur demeden arazide geçirdi ve yazdığı makaleler yabancı jeologlara tez konusu oldu.
1914’te Kayseri’de doğan İhsan Ketin yatılı burslu olarak Kayseri’de okuduğu ortaokul ve lise yıllarında Kayseri Lisesi müdürü Yunus Könü tarafından keşfedildi ve genç nesilleri eğitmesi için öğretmen olması yönünde teşvik edildi. Fen bilimleri öğretmenliğini kazanıp kayıt hazırlıklarına başlarken ise yurtdışında eğitim hakkı kazandığını öğrendi ve bir anda kendini Almanya’da buldu. Mustafa Kemal Atatürk’ün her alanda yetkin bilimadamları yetiştirmek için yurtdışına gönderilmesini istediği gençlerden biri olarak 1932 yılında Almanya’ya gitti.
Celal Şengör İhsan Ketin’i anlatıyor
https://www.facebook.com/NationalTurk.News/videos/1241160006274831/
2 yıllık dil eğitiminin ardından 1934’te Berlin Üniversitesi’nde jeoloji alanında eğitim almaya başladıktan sonra 2. Dünya Savaşı öncesindeki siyasi karmaşadan uzaklaşarak eğitimine Bonn Üniversitesi’nde devam etti. Almanya’da öğrendiklerini daha sonra öğrencilerine “kayalarda gizlenen gerçeği bulmak” şeklinde açıklayan Ketin, 1938 yılında doktora tezini tamamlayarak yurda döndü. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji Enstitüsü’nde asistan olarak göreve başlayan İhsan Ketin, 24 yaşında cumhuriyetin doktora yapmış ilk jeoloğu oldu.
33 bin kişinin yaşamını yitirdiği Erzincan depreminin ile 1942’de Niksar, 1943 yılında Tosya, 1944 yılında Bolu-Gerede ve 1946 yılında Çankırı’da yaşanan depremler üzerinde çalıştı. Araştırmalarıyla Erzincan’dan batıya doğru uzanan deprem kuşağını keşfetti. Çalışmalarını 1948 yılında batıya doğru hareket eden ‘‘Anadolu Bloku’’ adını verdiği çalışmasıyla dünyaya duyurdu.
Almanya’dan İhsan Ketin’e büyük ödül
Makale Almanya’da büyük bir ilgi gördü ve jeologların temel kaynaklarından “Geologischen Rundschau”nun otuz altıncı cildinde yayınlandı. Almanya, bu çalışmasından ötürü İhsan Ketin’i, dünyanın en büyük jeologlarına verilen ‘‘Gustav Steinmann Madalyası’’ ile ödüllendirdi. Bilim dünyasını Kuzey Anadolu Fay hattının güneyinde de benzer bir yapı olabileceği yönünde uyarmasının ardından 1971 yılındaki Bingöl depremi sonrası bilim adamları Doğu Anadolu Fay Hattını keşfetti.
1950-51 yıllarında Amerika’ya gittikten sonra 1953 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde öğretim üyeliğine devam etti.
1942’de Bedia Hanım’la evlenen Ketin’in ilk çocukları Ali 1.5 yaşında hayatını kaybetti. Çiftin ikinci çocukları Mehmet de 23 yaşında apandisit teşhisi konamadan yaşamını yitirdi. Ketin’lerin üçüncü oğlu Ahmet Ketin ise Boğaziçi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Fakültesi’ni bitirdikten sonra Amerika’ya yerleşti.
Bütün hükümetleri uyardı, sözünü dinletemedi
İhsan Ketin, Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde sanayi bölgeleriyle yerleşim planlarının kurulmaması yönünde bütün hükümetleri uyarmasına rağmen uyarıları dikkate alınmadı. Özellikle TÜPRAŞ için uyarıda bulunan Ketin “Körfez’e kurmayın” diye diretti ancak sözü yine dinlenmedi. Erzincan ve Adapazarı’nın bugünkü yerlerinde kurulmaması gerektiğini de söyledi.
İhsan Ketin’in ödülleri
Doksandan fazla makale ve çevirisi bulunan İhsan Ketin yurtdışında yaptığı çalışmalar ve yayınladığı makaleler nedeniyle de birçok defa ödüllendirildi:
1981 Türkiye Jeoloji Kurumu, ‘‘Hamit Nafiz Pamir Hizmet Ödülü’’
1981 TÜBİTAK, ‘‘Bilim Ödülü’’
1984 Geological Society of London, ‘‘Onur Üyeliği’’
1988 Almanya, ‘‘Gustav-Steinmann Madalyası’’
1988 Bonn Üniversitesi, ‘‘Onur Doktorası’’
1988 Amerikan Jeoloji Topluluğu, ‘‘Onur Üyeliği’’
1990 Bulgaristan, ‘‘Onur Üyeliği’’
