Başbakan Erdoğan’ın, Hamas’ı bir terör örgütü değil, bir direniş örgütü olarak gördüğünü belirtip Hamas’ın seçimle işbaşına geldiğini, ancak siyaset yapmasına imkân tanınmadığını söylemesi, ‘Hamas nedir, ne değildir’ sorusunu gündeme getirdi.
Bırakın terörü direnişi bir yana Hamas’ı, belli bir siyasi hedef için mücadele yürüten silahlı örgütlerden ayıran bazı özellikler var. Bir başka deyişle, Hamas tipik bir silahlı örgüt değil.
Bir kere aynı zamanda siyasi parti Hamas. Üstelik Haziran 2006’da Gazze Şeridi’nde halkın yarıya yakınının oyunu alarak iktidara gelmiş bir siyasi parti. Hem de hür ve adil olduğu tescilli bir seçimle. Dolayısıyla siyasi meşruiyeti tartışmasız, temsil kabiliyeti de birçok demokratik ülkede hayal bile edilemeyecek kadar yüksek.
Ayrıca bir ‘kurum’ Hamas. Kurup işlettiği yetimhaneler, hastaneler, okullar, aşevleri, bakım merkezleri, spor kulüpleri var Filistin topraklarında. Sağlam bir toplumsal ağ kurmuş durumda. Zaten bir örgütten, bir siyasi partiye evrilmesinde bu ‘kurumlaşma’nın payı büyük.
Ve nihayet aynı zamanda bir simge Hamas; Filistin direnişinin simgesi. Ya da İsrailli yazar Amos Oz’un deyişiyle bir ‘fikir.’ Hamas’ın kuruluş nedeni Filistin’deki İsrail işgali. Kurulma tarihi de 1987, yani işgale karşı ayaklanmanın (İntifada) başladığı yıl.
Hamas, en azından bu üç özelliğiyle, hedefi belli bir ajanda ya da ideolojiyle sınırlı ve yalnızca silahlı mücadele yürüten örgütlerden ayrılıyor.
Öte yandan, dünkü yazıda belirttiğim gibi, kıstas, ‘sivil öldürmek’ ise Hamas’ın aynı zamanda terörist bir örgüt olduğu da ortada. Bu eylemleri İzzettin el Kasım Tugayları olarak bilinen silahlı kanadınca gerçekleştiriyor Hamas. Rakamlar net değil ama 1993’ten bugüne kadar Hamas’ın başta intihar saldırısı yöntemiyle olmak üzere öldürdüğü İsrailli sivil sayısı 500 olarak tahmin ediliyor. Akılda kalan saldırılardan bazıları şunlar: Haziran 2001’de Tel Aviv’de bir diskotekte, 21 ölü; Ağustos 2001’de Kudüs’te bir pizzacıda, 15 ölü; Mart 2002’de Netanya’da bir otelde, 28 ölü; Haziran 2002’de Kudüs’te bir otobüste, 19 ölü.
Bu sicil, yukarıda değindiğim ‘ayırt edici’ özelliklerine bakıp görmezden gelinemez, yok sayılamaz ama Hamas’ı yalnız ve yalnız bir terörist örgüte idirmeye de yetmez. Dahası, terörist sicili, Hamas’ın bugün Ortadoğu sorununun taraflarından biri olduğu, öyle ya da böyle bir biçimde ‘muhatap’ alınması gerektiği gerçeğini de değiştirmiyor.
İsrail, bu gerçekle yüzleşmeyi erteledikçe, hatta bu gerçeği ortadan kaldırmakta direttikçe, kendi manevra alanını da daraltıyor ve giderek Ortadoğu’da sorunun kendisi haline geliyor. Gazze’ye uygulanan ablukanın bir amacı Hamas’ın askeri gücünü kırmaksa bir amacı da siyaseten altını oymak. İsrail’in ilk amacına ulaştığı söylenebilir ama ikinci amacına yaklaştığına ilişkin bir veri yok elimizde.
İsrail tarafından ‘önünün açılması’ durumunda, terörist siciline rağmen Hamas’ın Ortadoğu’da ‘çözümün bir parçası’ olabilmek için gerekli değişimi gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceği de soru işareti.
Hamas liderliğinin, 1967 öncesi sınırlarda ve başkenti Kudüs olacak bir Filistin devletini, mültecilere dönüş hakkını tanınması koşuluyla kabul edebileceklerine ilişkin demeçleri kayıtlarda duruyor. Ancak, Hamas, İsrail’in varlığını tanımamakta diretiyor. Ayrıca, terörü dışlamayan, Filistin Yönetimi’nce varılan anlaşmaları yok sayan bir söylemin ağır bastığını görüyoruz.
Dahası ‘anayasa’sında yazılanlara bakılacak olursa hiçbir uluslararası barış girişimini kabul etmemeye yeminli, Filistin sorununun tek çözümünü ‘cihad’da gören, İsrail’i yok etmeyi hedef bellemiş, yerine her milimetrekaresinde Allah’ın bayrağının dalgalanacağı bir İslam devleti kurmayı amaçlayan bir örgütten söz ediyoruz.
Dolayısıyla Hamas’ın da ‘çözümün bir parçası’ olmak için duruşunu netleştirmesi gerektiği ortada. Tabii öyle bir niyeti varsa.
AK Parti hükümetininin son dönemde izlediği Filistin politikasının, Türkiye’yi bu niyetin oluşup pekişmesinde etkili bir konuma getirdiği bir gerçek. Buna karşılık İsrail’in Hamas politikasının, abluka, işgal derken bir de son baskının, bu konumu zora soktuğuna kuşku yok.
ERDAL GÜVEN / RADİKAL
Error, group does not exist! Check your syntax! (ID: 51)
Error, group does not exist! Check your syntax! (ID: 53)
