Genelkurmay Başkanı ile Kara, Deniz, Hava ve Jandarma Genel komutanlarının görevleriyle ilgili suçlardan dolayı yargılama usullerini yeniden belirleyen kanun tasarısı, TBMM Başkanlığı’na sunuldu. / Askerlik Kanunu sil baştan! İşte tüm değişiklikler

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, 2010 referandumunda kabul edilen Anayasa’daki “Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan’da yargılanacak” hükmü, ilgili kanuna aktarılıyor.

Tasarıya göre, bu suçlardan dolayı soruşturma açılmasına, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında Başbakan; Jandarma Genel Komutanı hakkında İçişleri Bakanı karar verecek.

Bu suçlara ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında Başbakan, Jandarma Genel Komutanı hakkında İçişleri Bakanı, araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek. Soruşturma izni verilmiş bulunanlar izin vermeye yetkili merci tarafından soruşturmanın emniyeti ve sıhhatli olarak devam etmesi amacıyla geçici süre ile görevden uzaklaştırılabilecek. Anılan kararlara karşı ilgililer 10 gün içinde Cumhurbaşkanlığı’na itiraz edebilecekler. İtiraz üzerine Cumhurbaşkanı tarafından verilen karar kesin olacak.

İsimsiz, imzasız, adressiz yahut takma adla yapıldığı anlaşılan ya da belli bir olayı ve nedeni içermeyen, delilleri ve dayanakları gösterilmeyen ihbar ve şikayetler işleme konulmayacak.

Araştırma veya ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği denetim elemanları eliyle de yaptırılabilecek. Bu şekilde görevlendirilen kişiler, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’da ön inceleme ile görevlendirilen kişilere tanınan yetkilere sahip olacak.

Soruşturma izni verilmemesi kararı hakkında ilgililer tarafından yapılan itirazın Cumhurbaşkanı tarafından kabul edilmesi veya soruşturma izni verilmesi kararına karşı süresi içinde itiraz edilmemesi ya da bu itirazın Cumhurbaşkanı tarafından reddedilmesi üzerine, izin vermeye yetkili merci tarafından soruşturma yapmak üzere denetim elemanlarından üç kişilik bir soruşturma kurulu oluşturulacak. Kurul, soruşturma sırasında Ceza Muhakemesi Kanunu’nun Cumhuriyet savcısına tanıdığı bütün yetkilere sahip olacak ve soruşturma sırasında hakim kararı alınması gereken hususlarda yetkili mahkemelere başvuracak.

Kurul, yaptığı soruşturma sonucunu bir raporla tespit ederek izin vermeye yetkili mercie sunacak. İzin vermeye yetkili merci kamu davasının açılmasına gerek görmezse kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verecek. Bu karar kesin olacak. İzin vermeye yetkili merci kamu davasının açılmasına gerek görürse, soruşturma dosyasını Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapmak üzere Anayasa Mahkemesi’ne gönderecek.

TBMM Başkanlığı’na sunulan Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK’lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarı ile celp dönemleri ve celp ile sevk esaslarını belirleme yetkisi, Milli Savurma Bakanlığı’na veriliyor. Buna göre, her sene yoklamalar sonucunda askere elverişli oldukları tespit edilenler, Genelkurmay Başkanlığı’nın teklifi üzerine, Milli Savunma Bakanlığı’nca belirlenecek celp ve sevk esaslarına göre 21 yaşına girdikleri sene askere alınmak üzere çağrılacak.

Barışta, muvazzaf ve yedek erbaş ve erlerden askere çağrıldıkları sırada tutuklu ve hükümlü bulunanlar, tahliyelerine kadar sevk edilmeyecek. Bunlardan askerlikle ilişiği olanlar tahliyelerinde serbest bırakılmayarak ilgili kolluk kuvvetlerince askerlik şubelerine teslim edilecek.

Askere alınmadan önce veya askeri yargının görev alanına girenler hariç askerlikleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı, bir yıl ve daha az süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza, kısa süreli hapis cezaları yerine, hükmedilen TCK uyarınca getirilen tedbirler veya adli para cezasına mahkum edilen er ve erbaşlar ile yedek subaylar hakkında verilen ceza ve tedbirlerin yerine getirilmesi, askerlik hizmetlerinin sonuna bırakılacak. Bu durumdakiler, terhis edildikleri zaman serbest bırakılmayıp cezalarının çektirilmesi için kıtalarınca bulundukları yerin Cumhuriyet başsavcılıklarına teslim edilecek.

Bir yıldan fazla hürriyeti bağlayıcı cezaya hükmedilenler, kıtalarınca bulundukları yerin Cumhuriyet başsavcılıklarına teslim edilecek. Tahliye olanlar geri kalan askerlik hizmetlerini tamamlatılmak üzere en yakın askerlik şubesine teslim edilecek. İnfazları geri bırakılan mahkumiyetler için zamanaşımı işlemeyecek.

Tabi oldukları celp döneminde silah altına alınacakları bildirilmiş olan yedek subay aday adaylarından, sevk öncesi hazırlık işlemlerini yaptırmak maksadıyla belirlenen tarihlerde yurt içinde askerlik şubesi başkanlıklarına gelmeyenler, yabancı ülkelerde bulundukları yerin elçilik veya konsolosluklarına müracaat etmeyenler ile sınıflandırılan yedek subay adaylarından askerlik şubesi başkanlıklarına gelip sevk tarihlerinde sevk evrakını almayanlar yahut sevk evrakını alıp kendilerine verilen yol süresi sonunda sınıf okulu veya eğitim merkezine katılmayanlardan mazeretleri bulunmadığı anlaşılanlar, bakaya olarak kabul edilecek.

Terhis edilen yükümlüler için birlik komutanlığı veya kurum amirliğince terhis belgesi tanzim edilerek yükümlünün kendisine verilecek ve kayıtlı olduğu askerlik şubesine gönderilecek. Eksik hizmetle terhis edilenlerin; eksik hizmetleri ile askerlik yükümlülüğü esnasında yerine getirilemeyen hizmetten men cezaları nedeniyle eksik kalan hizmetler tamamlattırılacak. Eksik kalan hizmetin tamamlattırılmasıyla ilgili usul ve esaslar Genelkurmay Başkanlığı’nın görüşü alınarak Milli Savunma Bakanlığı tarafından belirlenecek.

-Süreler düşürülüyor

Tasarıyla, “uzun dönem” ve “kısa dönem” askerlik yapanların hava değişimi ve istirahat sürelerinin askerlikten sayılacak kısmı düşürülüyor. Hava değişimi ve istirahat sürelerinin askerlikten sayılacak kısmı, 12 aylık hizmete (uzun dönem) tabi olanlar için 90 günden 30 güne, 6 aylık hizmete (kısa dönem) tabi olanlar için 45 günden 15 güne düşürülüyor.

Kendilerini askerliğe elverişsiz hale getirmeye veya getirtmeye teşebbüs ettikleri mahkeme kararıyla sabit olan erbaş ve erlerin yargılanmalarına esas eylemleri dolayısıyla ortaya çıkan rahatsızlıklar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması nedeniyle mahkeme tarafından haklarında tedaviye karar verilen erbaş ve erlerin bu karar nedeniyle yatarak gördüğü tedaviler veya istirahatte ya da hava değişiminde geçirdikleri süreler, muvazzaf askerlik hizmetlerinden sayılmayacak.

Tasarıyla, bakaya yedek subay adaylarının askerlik şubelerine başvurmaları halinde derhal eğitim merkezi, birlik veya sınıf okullarına sevk edilmeleri sağlanıyor.

-Asker emeklileri de 100 liradan yaralanacak

Milli istihbarat hizmetleri ve emniyet hizmetleri sınıfına mensup emekli personel ile çarşı ve mahalle bekçilerinin emeklilerine her ay ödenmekte olan 100 liradan, makam tazminatı almayan subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaş emeklileri de yararlanacak.

Tasarıyla, kimlik kartları, özlük dosyaları, kişisel veriler ve ve posta gönderilerine ilişkin hususlar yeniden düzenleniyor. Buna göre; askeri kimlik kartı; kişinin, TSK personeli olduğunu ve kimliğini gösteren resmi belge olacak. TSKi mensupları, yönetmelikle belirlenen istisnalar saklı kalmak kaydıyla askeri kimlik kartlarını resmi ve sivil olarak üzerlerinde bulunduracak. TSK personelinin temin, yetiştirme, istihdam, emeklilik, ayırma, atama, yer değiştirme, görevlendirme, seferberlik ve özlük hakları gibi işlemleri ve askeri hizmetlerin yürütülmesine ilişkin kişisel verileri; personel bilgi sistemlerinde ve özlük dosyalarında muhafaza edilecek. Uzman erbaşlar hariç erbaş ve erler ile askeri öğrenciler tarafından gönderilen ve kendilerine gelen posta gönderileri, ilgilinin amirince denetlenebilecek.

TSK mensuplarının kendi kıta karargah ve kurumları içinde amatör askeri spor kulüpleri kurulabilmesine ilişki esaslar güncel mevzuatla uyumlu hale getiriliyor. TSK mensupları; kendi kıta, karargah ve kurumları içinde amatör askeri spor kulüpleri kurabilecek ve bu kulüplerde faaliyette bulunabilecek. Bu kulüplerin kurulması için Genelkurmay Başkanlığı’nın izniyle ilgili makamlara müracaat edilecek. Harp ve vazife malulleri ile gaziler tarafından rehabilitasyon amacıyla kurulan spor kulüplerinin TSK spor tesislerinden istifadesine Genelkurmay Başkanlığı’nca izin verilebilecek.

Garnizon komutanlığı görevinin hangi kıta, komutan veya kurum amiri tarafından yapılacağı Genelkurmay Başkanlığı’nca düzenlenecek. Bu görevin yürütülmesi maksadıyla, Genelkurmay Başkanlığı’nca garnizonda bulunan kıta, karargah ve kurumların dışında kadro ve teşkiller oluşturulabilecek.

-Oruduevi, gazino, eğitim merkezleri

TSK personelinin sosyal ve moral ihtiyaçlarını karşılamak, dayanışmayı artırmak, mesleki, sosyal gelişmelerini mümkün kılacak imkanları hazırlamak maksadıyla ve Genelkurmay Başkanlığı’nın izniyle Orduevi ve bağlısı şubeler, Askeri gazinolar, kışla gazinoları ve vardiya yatakhaneleri, kurulabilecek.

Orduevi ve bağlısı şubeler, askeri gazinolar, kışla gazinoları ve vardiya yatakhanelerinin yılı merkezi yönetim bütçe kanunu ile belirlenen giderleri genel bütçeden karşılanabilecek.

Belirli zamanlarda özel askeri eğitimlerin yapılması, personelin moral ve motivasyonuna katkı sağlanması maksadıyla Genelkurmay Başkanlığı’nın izni ile özel, yerel veya kış eğitim merkezleri kurulabilecek. Özel, yerel veya kış eğitim merkezlerinin yılı merkezi yönetim bütçe kanunu ile belirlenen giderleri genel bütçeden karşılanabilecek.

Orduevleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları ve vardiya yatakhaneleri ile özel, yerel ve kış eğitim merkezlerinin gelirleri; işletme ve kira gelirlerinden, üye aidatlarından, bağış ve kart ücretlerinden, diğer orduevi, askeri gazino, kışla gazinoları ve vardiya yatakhaneleri ile özel, yerel ve kış eğitim merkezlerinin gelir ve sermayelerinden yetkili Komutanlığın izni ile yapılacak aktarımlardan, sergi, fuar, promosyon, reklam ve diğer gelirlerden ve bu gelirlerden elde edilecek faiz gelirlerinden oluşacak.

Orduevleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları ve vardiya yatakhaneleri ile özel, yerel veya kış eğitim merkezlerinin sermayeler, belirtilenlere ilave olarak Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bütçelerine konulacak ödeneklerden oluşacak.

Genelkurmay Başkanlığının izni ile lüzum ve ihtiyaç görülen yerlerde rehabilitasyon merkezleri, gazi uyum evleri ve refakatçi misafirhaneleri ile kreş, gündüz bakımevleri ve özel bakım merkezleri açılıp işletilebilecek.

Orduevleri , askeri gazinolar, kışla gazinoları, askeri müzeler ve vardiya yatakhaneleri ile özel, yerel ve kış eğitim merkezlerinde, özel bir ihtisas gerektiren hizmetlerin; personel yetersizliği veya maliyeti nedeniyle verilememe durumunda bu hizmetler, hizmet alımı veya kiralama yoluyla dışarıdan karşılanabilecek. Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olması halinde mal ve hizmet alımları birlikte yapılabilecek.

Bu tesislerin kiraya verilmesi, işletilmesi, işlettirilmesi, mal ve hizmet alımı işlemleri tesis müdürlüklerince yerine getirilir. Bu şekilde elde edilen gelirler, genel bütçe gelirleri ile ilişkilendirilmeksizin tesis gelirlerine dahil edilecek.

Tesislerin kiraya verilmesi, mal ve hizmet alımı sonucu sağlanan gelirlerin dağıtım yerleri, oranları ve kullanılması, yapılacak denetlemeler ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yönetmelikle belirlenecek.

-Askeri kantinler ve askeri müzeler

TSK personelinin dayanıklı tüketim malları hariç zaruri ihtiyaçlarının daha ucuz ve kolaylıkla sağlanmasını temin amacıyla her kışlada kantin kurulabilecek. İhtiyaç halinde bu kantinlerin kışla içinde veya dışında şubeleri açılabilecek. Askeri kantinlerin tamamı, bir kısmı, bazı şubeleri veya reyonları kiraya verilebilecek ya da üçüncü şahıslara işlettirilebilecek. Özel bir ihtisas gerektiren hizmetlerin; personel yetersizliği veya maliyeti nedeniyle verilememesi durumunda bu hizmetler, hizmet alımı yoluyla da dışarıdan karşılanabilir. Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olması halinde mal ve hizmet alımları birlikte yapılabilecek. Askeri kantinlerin işletilmesi, işlettirilmesi veya kiraya verilmesi kışla komutanlıklarınca yerine getirilecek. Bu şekilde elde edilen gelirler, genel bütçe gelirleri ile ilişkilendirilmeksizin kantin gelirlerine dahil edilecek.

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin sosyal, tarihi ve teknik gelişimini dönemlere göre yansıtmak, dünya tarihindeki etkinliğini, kahramanlığını, yerine getirdiği görevlerini sergileyerek; Türk milletinin milli birlik ve beraberlik duygularını geliştirmek, kendi sahasındaki tarih ve askerlik ile ilgili bilimsel araştırmalar ve incelemeler için bir ortam hazırlamak, bu hususları belgeleyen kültür varlıklarının korunmasını, saklanmasını, sergilenmesini sağlamak amacıyla askeri müzeler kurulacak. Askeri müzelerden elde edilen gelirler, bu yerlerin yenilenmesine ve yeniden inşasına veya idamesi ile modern hale getirilmesine ve kitaplıkların tesis ve zenginleştirilmesine kullanılacak.

-Muafiyet ve istisnalar

Düzenleme kapsamında TSK tarafından kuruluş amaçlarına göre işletilen veya kiralanan orduevi ve bağlı şubeleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları, vardiya yatakhaneleri ve bunların müştemilatı, özel, yerel ve kış eğitim merkezleri, askeri kantinler ve askeri müzeler kurumlar vergisinden muaf olacak. Bu muafiyet, yapılacak vergi kesintilerini kapsamayacak.

Tasarıyla sayılan tesisler emlak vergisinden, bu tesislerin mal ve hizmet alımları nedeniyle düzenlediği ödemeye ilişkin kağıtlar; Damga Vergisi’nden istisna olacak.

Orduevi ve bağlısı şubeler ile özel, yerel veya kış eğitim merkezleri ve kışla dışındaki askeri kantinlerin aylık gayrisafi hasılatının yüzde 1’i ile askeri müzelerin kültür sitesi aylık gayrisafi hasılatının yüzde 1’i en geç takip eden ayın 20’sine kadar genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimine yatırılacak. Bu oranı, sayılan tesislerin faaliyet türleri itibarıyla topluca veya ayrı ayrı ya da her bir tesis için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye Maliye Bakanı yetkili olacak.

Tasarıya göre, Genelkurmay Başkanlığı ve kuvvet komutanlıklarının merkez karargahlarında, Silahlı Kuvvetler Uzmanı ve Uzman Yardımcıları istihdam edilebilecek.

TSK Personel Kanunu’ndaki “yeterlilik” tanımına “fiziki” ibaresi de eklenecek. Buna göre, yeterlilik, “ahlaki, askeri, mesleki, fiziki, zihni kifayet ve üst rütbeye liyakatidir” şeklinde tanımlanacak. Fiziki yeterlilik değerlendirme testinden elde edilecek not, sicil sistemine dahil edilecek.

Rütbe bekleme süresini tamamlamaya bir yıl kalanların da değerlendirmeye alınması düzenlemesi ile birlikte yıllık kontenjanda değişiklik yapılabilmesi için, Yüksek Askeri Şura’ya, yıllık kontenjanda değişiklik yapma yetkisi verilecek. Mevcut düzenlemede, yıllık kontenjan, “Her rütbedeki general ve amiral sayısının bekleme sürelerine bölümü sonucu çıkan miktardır” olarak tanımlanıyor.

Dış kaynaktan temin edilen muvazzaf subay adayları, öncelikle temel askerlik eğitimine tabi tutulacak ve bu eğitimde başarılı olma şartı aranacak. Subaylığa uygunluk işleminde kararname esası kaldırılacak. Bu işlem, kuvvet komutanlıkları personeli için Milli Savunma Bakanı; Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli için İçişleri Bakanı’nın onayı ile yapılacak.

İlk uygunluk işleminden sonraki rütbe terfi işlemleri ise ilgili komutanlığın Kurmay Başkanı’nın onayı ile düzenlenecek.

Albaylar, general ve amirallerin bir üst rütbeye terfilerinde mevcut sistem korunarak, üçlü kararname ile yapılacak.

Tasarıyla, “Korgeneral-Koramiral” rütbe kontenjanlarında da değişiklik yapılabilecek. Mevcut kanunda, “Tuğgeneral-Tuğamiral, Tümgeneral-Tümamiral” kontenjanlarında değişiklik yapılabiliyor.

-Kuvvet komutanlarının görev süreleri

Kuvvet Komutanlarının görev süreleri birer yıllık sürelerle yaş haddine kadar uzatılabilecek.

Teğmen rütbesi hariç olmak üzere meslek hayatı boyunca en az dört farklı sicil üstü tarafından üç kez sicil tam notunun yüzde 60’ından daha düşük sicil alan subay ve astsubaylar hakkında yetersizlik nedeniyle TSK’dan ayırma işlemi başlatılabilecek.

Rütbe bekleme süresini tamamlamaya bir yıl kalanlar da Yüksek Askeri Şura değerlendirmesine alınacaklar. Bunlardan terfi ettirilenler ile kadrosuzluktan emekli edilenler, rütbe bekleme sürelerini tamamlamış sayılacak.

Astsubayların rütbe onay makamı, ilgili kuvvet komutanlığının kurmay başkanı olacak.

Astsubaylıktan subaylığa uygunluk işlemi, üçlü kararname yerine bakan onayı ile yapılacak.

Pilotaj eğitimini bitirenlerin yükümlülükleri, bu eğitimlerde geçen sürenin iki katından üç katına uzatılacak.

Atamaya tabi tutulan personelden izinli, raporlu, tutuklu, açıkta, firarda ya da izin tecavüzünde olanlar ile hastanede yatanların ilişikleri evrak üzerinden kesilebilecek.

Taşıt Kanunu kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak.