NationalTurk yorumcusu Müslüm Gülhan’ın ‘Futboldaki Cari Açık’ başlıklı yazısı;

Futbolun Endüstriyel bir kimlik ve işleyiş kazanması ile pazarlan bir ürün haline gelmesi maalesef futbolun spor oyunu olma özelliğini kaybederek bir show business dönüşmesine, bir takım değerlerinin kaybolmasına, yeni argümanlar elde etmesine neden olmuştur.

Bu sürece geçmenin en belirgin nedenleri ; Jean-Marc Bosman’ın 1990 yılında AİHM’e açtığı davayı kazanması ki Roma Antlaşmasının (md 48) işçilerin serbest dolaşım hakkına aykırı durumdan dolayı… Diğeri de dijital platformun parasal olarak futbola yatırım yapmasıdır.

Tabi bu oluşumların kendi iç dinamikleri yaratarak bir takım farklılıkları da beraberinde getirmiştir.

Futbol artık spor olgusu dışında; kazanç elde etmek amacı güden ticari bir iş kolu haline geldi. En önemlisi ise olimpik ruhunu kaybederek günümüzdeki ciddi bir tüketim mekanizmasının oluştuğu ticari yapı haline gelmesidir.

Alınan ve satılan meta haline gelen futbol; içerik olarak evrimsel bir süreç geçirmektedir.200 milyar dolarlık ciroya sahip olan futbol, kulüplerin AŞ haline gelmesiyle; gelir getiren ortaklıkları kurarak yatırım ortaklığı haline gelmişlerdir.
Statların yeni koşullara göre yapılması, logolu ürünlerin satışı, en önemlisi müşteri haline getirilen seyircilerin ciddi paralar harcamaya teşvik edilmesi, statların doluluğunu artırmada müşteri memnuniyetine uygun pahalı transferlerin yapılması…

Kulüplerin gelir için borsaya girip halka açılmaları kapitalist yapının futbolu ele geçirmedeki en önemli başlangıcı olmuştur. Gösteri sektörü haline gelen futboldaki büyüklük medya ile ilişkilerini geliştirmiş, medyanın kendi sermayesini direk sektörün içine girmesini sağlamıştır.

Bu sermaye girişinin etkisi ile oyuncu menajerlerinin devreye girmesi ile para sektör dışı yapıların kontrolüne geçip illegal yapının futbol içine girmesine neden oldu.

Sektöre uyum sağlayamayan kulüpler ya iflas ettiler, ya da büyük borçlanmaya girerek kulüp geleceğin tehlikeye atmayı sağladılar. Artık eski yönetim zihniyeti kulüpleri yönetemez hale geldiğinden; profesyonel yönetim ve uzman kişilerin devreye girmesi kaçınılmaz oldu.

Bu süreçte alt yapıya önem vererek ciddi girdi sağlayan kulüpler ise hem başarı, hem de mali olarak önemli bir kazanç elde etmeyi başardılar.

Ülkemizde ise 2908 sayılı Dernekler Kanununa göre kulüpler, 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 27. Maddesi uyarınca Türk Ticaret Kanununa göre Kurdukları şirketlere devir yapılabilir. İşte AŞ’ler böylece faaliyete geçtiler.

Bu değişim kulüpler dışında herkese yaradı.

Diğer bir olguda profesyonel futbolcuların bu mali yapı içinde hak arayışlarından dolayı örgütlenerek sendika faaliyetlerinin önemi artması sağlandı. Bu kazanç sadece bizde tepki bulamadı, diğer bütün liglerde örgütlenme futbolcuların özgüvenin artmasına ve haklarının güvence altına alınması ile iç yapılarının kuvvetlenmesi sağlanmış oldu.

Futbolun endüstri kimliğe bürünmesinden sonra kulüplerin ve liglerin durumu ibret verici bir hal almaya başlıyor.

Sevgili Tuğrul Akşar’ın yapmış olduğu araştırmalar tüm geçeği ortaya koymaktadır.

(Bin Euro) (Bin Euro) (Bin Euro)
Harcama   Gelir            Açık
Premier League (İngiltere)    627.035   301.150    -325.885
Serie A (İtalya)                           380.605   392.430    11.825
1.Bundesliga (Almanya)          241.530   142.470    -99.060
Ligue 1 (Fransa)                          234.550 171.550      -63.000
Premier Liga (Rusya)                225.670 39.550       – 186.120
Primera División (İspanya)    130.600 189.570      58.970
Süper Lig (Türkiye)                   88.530   35.415         – 53.115

Türk Futbolunun Transfer Açığı Artıyor

2012-13 sezonu itibariyle Spor Toto Süper Lig’imiz toplamda 88 milyon 530 bin Euro transfer harcaması yaparken, 35 milyon 415 bin Euro da transfer geliri elde etti. Buna göre Spor Toto Süper Lig’in 2012-13 sezonu transfer açığı 53 milyon 115 bin Euro olarak gerçekleşti.

2012-13 sezonu itibariyle en fazla harcamayı 30 milyon 300 bin Euro ile Fenerbahçe yaparken, onu izleyen Galatasaray’ın transfer harcaması 22 milyon 550 bin Euro’ya ulaştı. Üçüncü sırada ise bir sürpriz takımı görüyoruz. Orduspor 5 milyon 375 bin Euro’luk transfer harcamasıyla üçüncü sıraya yerleşti. Böylece, ilk defa bir Anadolu takımı yaptığı transfer harcamaları ve verdiği transfer açığıyla Üç Büyüklerin arasına girdi. Geçen senenin transfer şampiyonu Beşiktaş ise izlediği küçülme politikası gereği 2012-13 sezonunda sadece 1 milyon 750 bin Euro’luk transfer gerçekleştirdi.

2012-13 sezonunda toplam 88.5 milyon Euro transfer harcaması yapan Spor Toto Süper Lig’de, 52 milyon 850 bin Euro’luk transfer harcamasıyla Fenerbahçe ve Galatasaray toplam transfer harcamalarının yüzde altmışını tek başlarına gerçekleştirdiler. Buna karşılık iki kulübün 7 milyon 250 bin Euro’ya ulaşan transfer gelirleri ise Spor Toto Süper Lig’in transfer gelirlerinin yaklaşık yüzde yirmibirini oluşturuyor. İki kulübün verdiği toplam 45 milyon 575 bin Euro’luk transfer açıklarıysa, Spor Toto Süper lig’in konsolide transfer açığının yüzde 86’sına karşılık geliyor.

Son 12 Yılda Üç Büyük Kulüp 420,8 Milyon Euro Transfer Zararı Etti

Yukarıda belirttiğimiz Porto kulübü son on yılda 383 milyon Euro transfer geliri elde ederken, bizim üç büyük takımımız son on iki yılda yaptıkları transferler sonunda toplam 420,8 milyon Euro para ziyan etmişler.

2000-01 sezonundan 2012-13 sezonuna kadar geçen on iki yılık süreçte üç büyük kulübümüz transfere toplam 558,7 milyon Euro harcarken, buna karşın toplam 137,9 milyon Euro transfer geliri elde etmişler. Yani, 420,8 milyon Euro transfer zararı yapmışlar. Yapılan bu transfer açığını kapatabilmek içinse bu kulüplerimiz yoğun bir şekilde yabancı kaynak kullanımına yönelmişler. Ya da hisselerini İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na arz etme yoluna gitmişler. Ancak, yanlış şirketleşme ve hatalı halka arz modeli nedeniyle milyonlarca Euro zarar eden kulüplerimiz daha sonra borsadaki hisselerini, halka arz gelirinin üzerinde bir tutarla geri almak zorunda kalmışlar.

Kaynak: Tuğrul Akşar ( Futbol Ekonomisi)