Migren için butterbur kullanımı: Etkili mi güvenli mi?
Butterbur bitkisi, migren ataklarını önlemede etkili olabilir mi? Uzmanlar, bu bitkinin bazı bileşenlerinin karaciğer sağlığına zarar verebileceği konusunda uyarıyor. Peki, butterbur gerçekten işe yarıyor mu ve güvenli bir seçenek mi?
Migren, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen kronik bir rahatsızlık olup, bu konuda birçok doğal takviye önerilmektedir. Bu bitkisel ürünlerden biri de butterbur (petasites) olarak bilinen bitkidir. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’nın bataklık bölgelerinde yetişen bu çok yıllık çalı türü, migren ataklarını azaltma potansiyeli nedeniyle dikkat çekmektedir.
Ancak butterbur kullanımı konusunda güvenlik endişeleri bulunmaktadır. İçeriğinde bulunan pyrrolizidine alkaloidler (PA’lar), karaciğer ve akciğer toksisitesi ile ilişkilendirilmiş, hatta bazı araştırmalarda kanser riski taşıdığı öne sürülmüştür.
Butterbur güvenli mi?
Butterbur’un sağlık açısından en büyük riski, karaciğer hasarına yol açabilme potansiyelidir. Bitkinin ham hali, insan sağlığına zarar verebilecek pyrrolizidine alkaloidler (PA’lar) içerir. Bu nedenle, PA’ların çıkarıldığı özel ekstrelerin kullanılması önerilmektedir.
Ancak, Dartmouth Geisel Tıp Fakültesi’nden Nöroloji Profesörü Dr. Stewart J. Tepper, bazı “PA’sız” olarak pazarlanan ürünlerin aslında tamamen güvenli olmayabileceğini belirtiyor. Petadolex gibi bazı markaların, PA içermediği iddia edilse de bazı bireylerde karaciğer hasarına yol açtığı bildirildi.
Amerikan Baş Ağrısı Derneği’nin (AHS) 2024 Scottsdale Baş Ağrısı Sempozyumu’nda Dr. Tepper, butterbur’un uzun vadeli kullanımının güvenliği konusunda yeterli bilimsel veri olmadığını açıkladı ve karaciğer fonksiyonlarının düzenli olarak takip edilmesi gerektiğini vurguladı.
Bu nedenle, Amerikan Nöroloji Akademisi (AAN) ve Amerikan Baş Ağrısı Derneği (AHS), 2015 yılında migren önleme kılavuzlarından butterbur’u çıkardı. Kanada Baş Ağrısı Derneği de 2024 yılı itibarıyla butterbur’u önerilen doğal takviyeler listesinden kaldırdı.
Butterbur migren için gerçekten etkili mi?
Butterbur’un migrene karşı etkili olmasının nedeni, içerdiği petasin ve izopetasin adlı doğal bileşiklerdir. Bu kimyasallar, iltihabı azaltarak migren ağrısını tetikleyen sinir kanallarını duyarsızlaştırır.
Petadolex formundaki butterbur takviyeleri, beyin çevresinde CGRP (Kalsitonin Gen İlişkili Peptid) salgısını azaltarak inflamasyonu düşürür ve migren ağrısının şiddetini hafifletir.
2022 yılında Frontiers in Neurology dergisinde yayımlanan bir inceleme çalışması, butterbur’un CGRP salınımını farklı bir mekanizma ile baskıladığını ortaya koymuştur.
Ayrıca, Floransa Üniversitesi Baş Ağrısı Merkezi Direktörü Prof. Dr. Pierangelo Geppetti, 2022 Migren Dünya Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, butterbur’un sinir sistemini zamanla duyarsızlaştırarak migren ağrılarının sıklığını ve şiddetini azalttığını açıkladı.
Ancak uzmanlar, butterbur’un migren önleme tedavisinde kullanılmasının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Butterbur kullanımında dikkat edilmesi gerekenler
Ham halde veya PA içeren butterbur ürünlerinden kaçınılmalıdır.
PA’sız olarak pazarlanan ürünlerin güvenilirliği konusunda doktorunuza danışın.
Karaciğer fonksiyon testleri düzenli olarak yaptırılmalıdır.
Hamileler ve emziren anneler butterbur kullanmamalıdır.
Alerjik reaksiyonlar görülebileceğinden, özellikle papatya, krizantem veya kasımpatıya alerjisi olan bireylerin dikkatli olması gerekir.
Dozaj ve yan etkiler
Yapılan çalışmalar, günde 150 mg butterbur ekstresinin (sabah 75 mg, akşam 75 mg) migren ataklarının sıklığını %50 oranında azalttığını göstermektedir.
50 mg’lık düşük dozlarda ise etkisinin belirgin olmadığı gözlemlenmiştir.
En sık görülen yan etkiler: Baş ağrısı, kaşıntı, ishal, nefes darlığı, yorgunluk ve uyku hali.
En yaygın şikayet ise geğirme olarak bildirilmiştir.
Butterbur migren tedavisinde kullanılmalı mı?
Butterbur, migren önleme açısından umut vadeden bir bitkisel takviye olsa da güvenliği konusundaki belirsizlikler nedeniyle birçok sağlık kuruluşu tarafından önerilmemektedir.
Amerikan Nöroloji Akademisi (AAN) ve Amerikan Baş Ağrısı Derneği (AHS), butterbur’u migren önleme tedavisinde önermemektedir. Bunun temel nedeni, uzun vadeli kullanımının karaciğer üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği yönündeki araştırmalardır.
Alternatif olarak değerlendirilebilecek doğal çözümler:
Magnezyum takviyesi
Koenzim Q10
B2 vitamini (Riboflavin)
Melatonin
Uzmanlar, butterbur veya başka bir bitkisel takviyeye başlamadan önce doktor kontrolünde bireysel sağlık durumuna uygun bir plan oluşturulması gerektiğini belirtiyor.
Dikkatli kullanım şart
Butterbur’un migren ataklarını önleyebileceğine dair bilimsel kanıtlar olsa da güvenlik konusundaki belirsizlikler göz önüne alındığında, doktor kontrolü olmadan kullanılmaması öneriliyor.
Karaciğer hasarı riskine karşı düzenli takip yapılması gerektiği belirtilirken, özellikle uzun süreli kullanımın dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Migren tedavisi için doğal yöntemleri değerlendirenler, butterbur yerine güvenliği daha iyi bilinen takviyeleri tercih etmeyi düşünebilir.
