Efes’in Hristiyanlık açısından ayrıcalıklı bir önemi var!

Her adımda tarihin kalıntılarıyla karşılaşacağınız İzmir’in Selçuk İlçesi’nde bulunan Efes Antik Kenti sadece dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı, Celcus Kütüphanesi, Antik Tiyatro, Odeon, Hadrian Tapınağı gibi arkeolojik eserlere değil, İncil’de adı geçen Yedi Kiliseden biri olan Meryem Ana Kilisesine Havari Yuhanna’nın mezarının bulunduğu bazilikaya ve özelikle Katolikler tarafından Meryem Ana’nın son yıllarını yaşadığına inanılan evinde bulunduğu tarihin farklı dönemlerine şahitlik etmiş çok sayıda arkeolojik, dini ve kültürel mirasa ev sahipliği yapıyor.

Efes’te ilk insan yaşamına dair izler Neolitik Çağ’a, M.Ö 6000’lere kadar uzanır ki ilk yerleşim yerleri Arvalya ve Çukuriçi höyükleridir.

Höyüklerden Şehirleşmeye geçişi ise M.Ö 3. Binyılda Amazon Kraliçesi Aphasas tarafından Ayasuluk Tepesi’nin (Hagios Theologos) yamaçlarında kuruluşuyla başladığı düşünülüyor.
Efes’in adı şehrin kurucusu Amazon kraliçesi Aphasas’ın adından türetilmiştir.

Efes arkeolojik önemi kadar Hristiyanlık açısından da çok önemli bir antik kenttir.

Yuhanna İncili’nin de yazarı olan Havari Yuhanna ömrünün son yıllarını Efes’te geçirmiş ve MS 1. yüzyılın sonlarında burada vefat etmiş ve buraya defnedildiğine inanılmaktadır.

M.S 313 yılında Milano Fermanı ile Hristiyanlığın Roma İmparatorluğu’nda serbest bir din oluşunu takip eden yıllarda mezarının bulunduğu yere bir şapel inşa edilmiştir.

Küçük şapel, 6. yüzyılda Büyük Justinianus döneminde muhteşem bir bazilikaya dönüştürülmüştür.

Aziz Yuhanna Bazilikası’nın inşa edildiği tepeye Yunanca Hagios Theologos denilmiştir, Türkçe teleffuzu Ayasuluk.

Meryem Ana Kilisesi, Efes limanının yanında, İmparator Hadrianus’un Zeus Olympios İmparatorluk Kültü için M.Ö 130 yıllarında inşa edilen Olympieion Tapınağı’nda yer almaktadır. Efes Konsili olarak da bilinen üçüncü ekümenik konsil, 431 yılında İmparator Theodosius tarafından bu kilisede toplanmıştır.

Meryem Ana’nın son günlerinde yaşadığı sanılan Meryem Ana Evi, Efes’in 9 km güneyinde yer almaktadır. Meryem Ana Evi, 1891 yılında Lazarist Fransız rahip Abbé Julien Gouyet tarafından, Alman yayıncı Clemens Brentano’nun 1833 yılında kitap olarak yayımladığı “The Dolorous Passion of Our Lord Jesus Christ (Rabbimiz İsa Mesih’in Acıklı Çilesi)” Alman Katolik rahibesi Anne Catherine Emmerich’in rüyalarındaki tasvirler takip edilerek keşfedilmiştir.

Papa VI. Paul 1967 yılında burayı ziyaret eden ilk papa olmuştur. Daha sonra 1979 yılında Papa II. John Paul, ziyareti sırasında Meryem Ana Evi’ni Hristiyanların, özellikle de Katoliklerin hac yeri ilan etmiştir.

Efes Antik Kenti Vedius Gymnasium’unun arkasında bulunan bir mağaranın hem İslam’da, hem Hristiyanlık’ta sözü edilen Yedi Uyurlar’ın uyuduğu mekanlardan biri olduğuna da inanılır.

Efes Meryem Ana Kilisesi ve Meryem Ana Evi Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle Türkiye Katolik Piskoposlar Kurulu’nun düzenlediği Efkaristiya Ayini gibi Katolik, Ortodoks ve Protestan cemaatlerin bir araya geldiği dini programlara da ev sahipliği yapıyor.

Metin Yılmaz – NationalTurk