Doğanın İstanbul’a Hediyesi; Erguvan Ağacı!

İstanbul’un ağacı Erguvan’dır, İstanbul’un rengi ise Erguvan çiçeğinin rengi, mordur.

Nisan ortasından Mayıs ortasına kadar mevsim İstanbul’da Erguvan zamanıdır, bu mevsimde özellikle Boğaziçi Erguvan ile muhteşem bir mor pelerine bürünür.

Doğanın İstanbul’a hediyesi olan Erguvan Ağacı İstanbul’un kültürel arka planında Bizans’tan günümüze kadar İstanbul’un önemli bir tarihsel ve kültürel simgesidir.

11 Mayıs 330’da erguvan ağaçları tamamen çiçek açtığında Büyük Konstantin, Bizans’ın adını Nova Roma (Yeni Roma) olarak değiştirmiş Roma İmparatorluğu’nun yeni başkenti ilan etmiştir, daha sonra Büyük Konstantin’in 337’de vefatının ardından Nova Roma Konstantinopolis olarak adlandırılmıştır.

Erguvan’ın mor rengi, bir tür deniz salyangozundan elde edilen pahalı bir boyadan üretilen, zenginlik ve gücün sembolü olarak Bizans imparatorlarının ve kraliyet ailesinin rengiydi.

Bizans imperial sarayında doğanların yanı sıra, kendilerinin “Porphyrogenitus” (Mor odada doğan) olduğunu söyleyen Konstantinopolis’in soylu aileleri, toplumdaki statülerini ve saygınlıklarını vurgulamak için kendi tabirleriyle “mor renkte doğmuşlardır”.

İşin doğrusu ise Erguvan renginde doğan gerçek Porphyrogenituslar Bizans İmperial saraylarından Bukoleon Sarayı’nda (Tekfur Sarayı) doğan çocuklara deniyordu.

Bunun için ayrı bir prosedür belirlenmişti.

Tuhaf olan imparatorlar ve imparatoriçelerin yalnızca birkaçı Porfyrogennitos’tu, İmparator VII. Konstantin veya İmparatoriçe Zoe gibi.

Aslında gerçek Porfyrogennitos babası aktif Bizans İmparatoru iken doğan çocuk anlamına geliyor!

Bizans Sarayından çıkıp dini sahaya girecek olursak Erguvan Bizanslılar için dini bir anlamda taşıyordu. Hıristiyanlığa göre, İsa’nın havarilerinden biri olan Judas (Yahuda İskaryot) ona ihanet etmiş, Yahuda yaptığından çok utandığı için kendini bir erguvan ağacına asar.

Hz. İsa’ya ihanet eden Yahuda İskaryot’un kendisini dar ağacı gibi kullanmasından utanan ağacın beyaz çiçekleri utançtan mora döner ve bu olayla birlikte ağaç Judas diye adlandırılmış.

İstanbul’un ve Bizans’ın Tarihine Damgasını Vuran Kadın; Theodora!

Erguvan’ın Türk kültüründe de önemli bir yeri var, Türkler her yıl baharın tam başlangıcı olarak kabul edilen 6 Mayıs’ta Hıdrellez adlı halk bayramını kutlarlar. İnanışa göre 6 Mayıs, Hızır ve İlyas peygamberlerin toprakla suyu birleştirmek, bitkileri beslemek ve doğayı çiçeklerle yeşile boyamak için yeryüzünde buluştuğu yılın tek günüdür, işte bu yüzden İstanbul’da bu dönemde çiçekleri açan erguvan da diğer çiçeklerle birlikte Hıdırellz bayramının habercisi sayılıyor.

Erguvan 15. yüzyıldan itibaren edebiyatta Türk, şairlerine, sanatçılarına ilham kaynağı olmuştur; Cumhuriyet Dönemi şair, yazar ve ressamlarından Süheyl Ünver’in anlattığı gibi: “Erguvan’a şiir yazmayın, anlatamazsınız. Erguvan başlı başına bir şiirdir.

Gör ve duy, bu yeterlidir.”

Erguvan İstanbul’da doğal ortamda yetişen bir ağaç değildir, bir ağaçtan çok daha fazlası ve dünyanın en güzel ve özel kenti İstanbul’un güzelliğine güzellik katan, zenginliğine zenginlik katan sembollerinden biridir.

Metin Yılmaz – NationalTurk

Beyoğluspor ve Yunanistan’ın İstanbul Takımları; AEK ve PAOK!