Anadolu’nun Saklı Hazinelerinden Dionysos’un Şehri, Nysa!

Dionysos Antik Yunan’da bereket, şarap, eğlence ve tiyatronun tanrısıydı ve hiç şüphesiz 12 Olimposlunun en renklisiydi.

Antik Yunan’dan Roma’ya Baküs adıyla geçen Dionysos başta Nysa, Denizli Çal’da bulunan Dionysopolis ve Sardes antik kentleri olmak üzere Anadolu ile de çok anılan, çok ilişkili bir tanrıydı.

Dionysos, Zeus ile Thebes Kralı Cadmus’un kızı Semele’nin oğludur.

Dionysos, bir ölümlüden doğan tek Yunan tanrısıdır.

Zeus’un kıskanç eşi Kudret Tanrıçası Hera, Zeus’un kendisine sadakatsizliğini anlayınca kılık değiştirerek Semele’yi ziyaret ederek Zeus’un gerçekte kim olduğunu görmesi gerektiğine onu ikna etti.

Semele, Zeus’u bir sonraki görüşünde ısrarla gerçek yüzünü görmek için ısrar etti ve Zeus, Semele’ye çok aşık olduğu için bu teklifi kabul etti. Zeus’un gerçek formunu görmek bir ölümlü için yanmak demekti ve Semele yanarak öldü.

Ancak Semele’nin doğmamış bebeği Dionysos uyluğuna yerleştiren babası Zeus tarafından kurtarılır.

Bebek doğduğunda Zeus ona ‘iki kez doğan’ anlamına gelen Dionysos adını verdi.

Bebek Dionysos’u bakıp yetiştirmesi ve Hera’dan uzak olması için Zeus Hermes aracılığıyla Boiotia Kralı Athamas ve karısı İno’ya gönderilmiştir.

Hera neler olduğunu hemen anladı ve Ino ile kocası Athamas’ı çılgına çevirdi.

Hermes, Boeotia’da Hera’nın hilelerini duyunca Dionysos’u bakmaları için Yunanistan’dan Anadolu’ya Karya kenti Nysa’ya kaçırır ve perilere emanet eder.

Bebek Dionysos’un Nysa’da dağ periler tarafında Afrodisias Sebasteion’unda ve Nysa Tiyatrosunda bulunan kabartmalar Afrodisias ve Aydın müzeleinde bu mitolojik efsaneyi çok güzel işlenmiş.

Dionysos isminin etimolojisi iki Yunanca kelimeden türemiştir.
-Dio – babası Zeus’u ifade eder.
Dionysos’un ikili doğasını ima eden iki rakamı (Yunanca Dio).
-Nysus- büyüdüğü Nysa’yı ifade eder.

Dionysos’un iki kez doğuşu onun Hz. İsa’ya doğrudan atıfys bulunulmaswda yeiniden dirilişle de ilişkilendirilmesine neden olmuştur. Şarapında tanrısı olduğu içinde Hristiyanlığa kültürel ve sembolik etkileri barizdir.

Karya kenti Nysa, bir geçit oluşturan bir dere ile bölünmüş bir Dipolis’tir (Çifte Şehir) ve Roma Dönemi’nin en ilginç köprülerinden Nysa Köprüsü, çifte kenti birbirine bağlamak için inşa edilmiştir ve bir bölümü halen çok sağlamdır .

Nysa’nın en iyi korunmuş yapılarından biri tiyatrodur, ilk olarak Geç Helenistik dönemde yapılmış ancak M.S. 2. yüzyılda Roma mimari özellikleriyle yeniden inşa edilmiş ve tiyatronun Phaedrus Bema’sı Dionysos’un hayat hikayesi ile süslenmiştir ve bu mermer kabartmalar günümüzde Aydın Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.

Roma Dönemi’nde Nysa, Anadolu’da bir ilim merkezi haline gelmiş, tarihçi Strabon, Stoacı Apollonius ve filolog Menecrates ile birlikte Nysa’nın ünlü talebeleri arasında yer almıştır.

Tiyatro ve köprünün yanı sıra gymnasion, agora, kütüphane ve gerontikon (İhtiyarlar Meclisi) ve stadyum da kentin diğer önemli yapıları olup, yapıların ortaya çıkarılmasına yönelik arkeolojik çalışmalar da devam etmektedir.

Antik Karya’nın Nysa kenti muhteşem bir doğa içinde muhteşem kalıntılarıyla, Aydın ilinin Sultanhisar ilçesinde, antik Messogis olan Aydın Dağları’nın güney yamacında yer almaktadır.

Metin Yılmaz – NationalTurk

Anadolu’nun Önemli Tanrıçalarından; Hekate!
Tarihe, Anadolu’ya ve medeniyete ışık saçan, Işık Ülkesi; Likya!