Trump’ın “Özgürlük Günü” tarifeleri Asya’daki tekstil işçilerini vurdu

ABD Başkanı Donald Trump’ın açıkladığı geniş kapsamlı “Özgürlük Günü” tarifeleri, başta Bangladeş, Vietnam ve Kamboçya gibi ülkeler olmak üzere, Asya’daki tekstil ve hazır giyim ihracatçılarında şok etkisi yarattı.

Özellikle büyük markalara üretim yapan milyonlarca işçiyi doğrudan etkileyen tarifeler, Nike gibi dev şirketlerin üretim zincirlerinde de önemli değişikliklere yol açabilir. Nike’ın dünya genelindeki 528 üretim tesisinden sadece 28’i ABD’de yer alıyor. Bu tesislerde çalışan 4 bin işçi, şirketin toplam üretim gücünün yüzde 0’ını oluşturuyor. Kalan işçilerin büyük kısmı Asya’da faaliyet gösteriyor.

Trump’ın kararı şok etkisi yaptı

Trump, bu adımla üretimi yeniden ABD’ye çekmeyi hedeflediğini söylüyor ancak uzmanlara göre bu pek mümkün değil. Rutgers Üniversitesi’nden Prof. Mark Anner, ABD’deki giyim eşyalarının %97’sinin ithal olduğunu vurgulayarak “Bu tarz tarifelerle üretimin ABD’ye dönmesi pek gerçekçi değil” diyor.

Düşük ücretli işçilere ağır fatura

Bangladeş’te milyonlarca işçi saatlik 55 cent gibi düşük ücretlerle çalışıyor. ABD’deki yasal asgari ücretin 7,25 dolar olduğunu düşünürsek, bu farkın ABD’de üretimi imkânsız kıldığı açık. Üstelik tekstil üretimi hâlâ büyük ölçüde insan gücüne dayanıyor; otomasyonun sınırlı olduğu bu sektörde, maliyeti azaltmanın tek yolu işçiye baskıyı artırmak.

New York Üniversitesi’nden antropolog Dina Siddiqi’ye göre, üreticiler her kriz döneminde olduğu gibi bu tarifelerin yükünü de işçiye yıkacak. “İşten çıkarmalar ve kalan işçilere daha yüksek üretim kotası dayatılması kaçınılmaz” diyor Siddiqi.

Bangladeş’te bir asgari ücretli işçinin aylık geliri 113 doları geçmiyor. Siddiqi, “40 yıllık üretim süreci işçilerin refahına yansımadı, düşük ücretler hâlâ sistemin bel kemiği” diyerek küresel tedarik zincirindeki eşitsizliğe dikkat çekiyor.

Fiyatlar artacak, siparişler düşecek

Trump’ın yüzde 37 ila 46 arasında değişen tarifeleriyle birlikte, örneğin Vietnam’da üretilen 155 dolarlık bir spor ayakkabı ABD’de 220 dolara çıkabilir. Bu da tüketici talebini azaltabilir.

Prof. Anner, “Üretim maliyeti arttığında ya işçiden kısılır ya da fiyat tüketiciye yansıtılır. Her iki senaryoda da sipariş düşer, işçi çıkarımı kaçınılmaz olur” diyor.

Sosyal kriz kapıda

Ekonomistlere göre, bu tarifeler pandemi dönemindekine benzer bir sosyal yıkım yaratabilir. Siddiqi, “Markaların siparişleri çekmesi halinde aileler çocuklarını okuldan alıp çalıştırmak zorunda kalabilir, sağlık hizmetlerinden vazgeçebilir” diyor.

Trump’ın ticaret stratejisi netlikten uzak; Asya ülkeleri ise tarifelere karşı yeni anlaşmalar için zaman kazanma peşinde. Ancak sonuç değişmiyor: Bu belirsizlikten en çok etkilenenler yine üretim hattındaki düşük ücretli işçiler olacak.