2019 yılının aralık ayında ortaya çıkan kısa sürede tüm dünyaya yayılan koronavirüs, yaşamlarımızı tamamen değiştirdi. Sokağa çıkma yasakları, maske, mesafe en çok da sevdiklerimizi özlediğimiz koca bir yılı devirdik. Zaman zaman pek çok kişinin aklına gelen ‘Salgının yayılması önlenebilir miydi?’ sorusuna en yetkili isimlerden cevap geldi.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınındaki rolünü incelemek üzere kurulan ‘bağımsız panel’, salgının dünyanın hızlı tepki vermediği “önlenebilir” bir felaket olduğunu bildirdi.
9 Temmuz 2020’de pandemi sürecinde DSÖ’nün rolü ve devletlerin salgına karşı müdahalelerini incelemek üzere kurulan bağımsız panel, salgına ilişkin raporunu açıkladı.
Eski Liberya Devlet Başkanı Ellen Johnson Sirleaf ve eski Yeni Zelanda Başbakanı Helen Clark’ın eş başkanlığını yaptığı, “Salgın Hazırlık ve Müdahale Bağımsız Paneli” raporunda, DSÖ’nün salgında aldığı kritik kararlar eleştirildi. Raporda, DSÖ’nün Çin’de ortaya çıkan salgına ilişkin 30 Ocak 2020’de, “uluslararası kamu sağlığı acil durumu” ilan etmesinin geç alınmış bir karar olduğuna işaret edildi.
‘Mart ayına kadar beklenmesi doğru değildi’
Panel ayrıca, DSÖ’nün Kovid-19’u küresel salgın ilan etmek için 11 Mart 2020’ye kadar beklemesine tepki gösterdi. Raporda, “Panel (2020) şubat ayını salgının önlenmesi için kaybedilen bir fırsat olarak görüyor. Çünkü pek çok ülke virüsü kontrol altına almak için daha sıkı önlemler almak yerine bekleyip görmeyi tercih etmişti” hatırlatılmasında bulunuldu.
Pandemiye hazırlık ve müdahale için yeni bir uluslararası sisteme ihtiyaç duyulduğu vurgulanan raporda, “Kovid-19 küresel bir felaket olmaya devam ediyor. Daha da kötüsü, bu önlenebilir bir felaketti. Bu nedenle panelin tavsiyeleri acil ve hayati önem taşımaktadır.” ifadesi kullanıldı.
“Zincirin her noktasında zayıf halkalar tespit edildi”
Küresel liderlerin salgın sürecindeki tutumunun kınandığı raporda, Kovid-19’un sona erdirilmesi ve gelecekte benzeri salgınların yaşanmaması için köklü reformların hayata geçirilmesi çağrısında bulunuldu.
Kovid-19’a karşı hazırlık ve müdahalede “zincirin her noktasında zayıf halkalar tespit edildiği” vurgulanan raporda, “Uyarı sistemi çok yavaş ve çok silikti. DSÖ yeteri güce sahip değildi. (Salgına) müdahale şekli ise eşitsizlikleri şiddetlendirdi. Küresel siyasi liderlik de yoktu.” görüşü savunuldu.
Aşı adaletsizliğine dikkat çekildi
Panel Eş Başkanı Clark, Kovid-19’un her gün binlerce can almaya devam ettiğini ve açtığı sosyal ve ekonomik yaraların çok derin olduğunu vurgulayarak “Panelimiz bu salgının önlenebilir bir felaket olduğuna inanıyor.” ifadesini kullandı. Clark, dünya bu salgının tekrar edilmesini istemiyorsa hazırlık ve müdahale için daha fazla finansal destek sağlanması ve DSÖ’nün yetkilerinin güçlendirilmesi gerektiğini ileri sürdü.
Aşı adaletsizliğine de dikkati çeken Clark, Kovid-19 aşılarının üretiminin hızlandırılması çağrısı yaptı.
Sirleaf da Kovid-19 salgınının zamanında tedbirler alınsa “önlenebilir bir felaket” olduğu görüşüne katıldığını belirtti.
Böylesine bir salgının bir daha asla yaşanmaması gerektiğinin altını çizen Sirfleaf, dünyanın bir sonraki salgın için ön hazırlık yapması gerektiğini kaydetti.
