Burada oyuncu için anahtar kelime “toparlanma”, “yenilenme” diyebiliriz. Oyuncunun Yüksek performans adına tüm Fiziksel parametrelerde %100 ile sahada olma ve kullanabilme yeterliliğine sahip olması gerekir. Bunun için de:
Öncelikle müsabaka bitiminde oyuncular; 5-10 dk.’lık, jogging diye tabir edilen, çok düşük tempoda koşarak rejenerasyon adına etkili bir uygulama sağlamış olurlar.
Yine antrenmanlarda ve özellikle müsabakada daha yoğun gerçekleşen yoğun kas kasılmalarından kaynaklı kas fibrillerinde oluşan yapışmaların giderilmesi için masaj ve pasif stretch gibi uygulamalar sistematik bir biçimde kullanılmalı. Özel soğutucu odalar,buz havuzları gibi yaklaşımlar da yorgunluğun giderilmesi,vücudun tamamen yenilenmesi için en iyi uygulamalar arasındadır. Unutulmamalı ki sahada oyunun gerekliliğini yapamayan bir oyuncu için düşünülecek şey fiziksel unsurları kullanmama değil, kullanamama olmalıdır. Oyuncu sahada zihinsel olarak düşündüklerini yapabilmek için beden buna uygun olmalıdır. Performans eksikliği; istatistiksel veriler ve çoğunlukla takım içi uyumsuzluk ile açıklanmaya çalışılsa da, örneğin; oyuncunun sahada hamle hataları, koşu,sprint yetersizliği, rakibe olması gereken baskının yapılamaması fiziksel olarak %100 ile sahada olmaması ile de alakalıdır. Geçen her maç oyuncu için bu anlamda negatif etken gibi gözükse de toparlanma anlamında ne kadar çok şey yapılabilirse sahada daha rahat hareket eden, zihin-mental olarak iyi durumda, sinir-anksiyete durumu düşük, sahada daha akıllıca ve verimli oynayan oyunucuları gözlemleyebiliriz.
Sporcuya yapılan fiziksel yüklemelerin başarılı olması ve aynı yüklemelerin tekrar yapılabilmesi için oyuncunun toparlanmış-yenilenmiş olması gerekmektedir. Bu tamamen gerçekleşmeden antrenman-müsabaka yapılırsa “overuse” denilen aşırı kullanıma bağlı sahada %100 ünü kullanamama gibi bi durum gerçekleşir ve bunun en sık örneğini 3-4 haftada bir adale sakatlığı yaşayan sporcularda gözlemleyebiliriz. Bu yüzden her antrenman ve müsabaka sonrası toparlanma için gerekli tüm uygulamaları sağlamak gerekir.
Beslenme konusunda vücut analizleri yapılarak hangi besinin vücut için gerekli,uygun olduğu,beden ile ilgili varsa değiştirilmesi gereken bir duruma yönelik besin kullanımı sağlanmalı, Müsabaka için yüksek performans ve toparlanma için de ayrı ayrı fonksiyonel beslenme diye tabir edilen, doğal,özel kürlerin kullanılarak sporcunun fiziksel uygunluğuna katkı sağlanmalı. Sporcuların günlük enerji sarfiyatı tespit edilmeli, buna uygun şekilde kalori alımı sağlanmalı. Özellikle müsabaka ile ilgili enerji alımının uygun olması, maç içinde oluşan su-mineral kaybının en hızlı biçimde giderilmesi gerekir.
Vücut analizleri yapılarak yağ oranı tespit edilmeli, yağ oranı optimal seviyede tutulmalıdır.
Tüm sporcular için ölçümlemelerle uyku kalitesi-takibi yapılmalı.
Kas gücü, kuvveti, kaslararası kuvvet farklılığı ortaya konmalı, özel antrenmanlar ile en optimal seviyeye getirilmelidir. Yine kas tipi yapısı ortaya konularak, sporcunun hangi fiziksel parametreye daha uygun olduğu belirlenebilir ve oyun formatında uygun mevkilerde kullanılabilmesi düşünülebilir. Bir başka anlamda da bu sporcuya yapılacak gereksiz ve performans kaybına,sakatlığa yol açabilecek yüklemelerin önüne de geçecektir(örneğin kas yapısı itibariyle dayanıklılık antrenmanına daha uygun olan bir sporcunun sprint özelliği kazanımı sınırlıdır. Bu özellik dikkate alınarak sprint yüklemelerine dikkat edilmeli. Üstüne gidilmesi performansı azaltıp,sakatlık riskini arttıracaktır.
Oyunun fiziki yapısına uygun kondisyon çalışmalarının yapılması hem çalışma maliyeti-yükünün az olmasına, hem de gereksiz yüklemelerle sporcuda oluşabilecek performans kaybı ve sakatlıkların önünü keser. Örneğin sprinterler yıllarca full squatı(çökme) tercih etmişler. aynı egzersizi quarter(çeyrek) squat şeklinde yapıldığında ise hem performansın arttığı, hem de daha önemlisi sakatlık için çok çok daha az risk oluşturduğu anlaşılmıştır.
Başka bir yaklaşımla ise, yine kuvvet antrenmanı kas kuvvetini arttırır. Ve laboratuvar ortamında yapılan ölçümler sonuncunda sporcunun kas kuvveti artmıştır. Bu tabii ki katkı sağlayacaktır ama en uygun ve gerekli olan sporcu için sahada fonksiyonel kuvvetinin artmasıdır. Uygulamalar daha çok saha içi veriyle değerlendirilmeli, sahada harekete uygun fonksiyonel verimliliğin geliştirilmesi,seçilen kuvvet egzersizinin buna uygun olması gerekmektedir.
Her mevki için ayrı, ayrı özel çalışmalar yapılmalı. Örneğin stoperler için patlayıcı güc, santraforlar için reaksiyon, merkez ortasaha oyuncuları için full vücut stabilizasyona yönelik özel çalışmalar yapılabilir.
Hazım Çolak / NationalTurk
